Садыкбек кызы Жайна

    Талиева К.А., Садыкбек к.Ж.,
ЭПИКАЛЫК ЧЫГАРМАЛАРДА ҮЙЛӨНҮҮ МОТИВИНДЕГИ ЖОМОК, ЛЕГЕНДАЛАРДЫН БЕРИЛИШИ ЖАНА ПРОЗАЛЫК ЧЫГАРМАЛАРДА ТРАНСФОРМАЦИЯЛАНЫШЫ
Страницы:45-51      Язык:  lorem    DOI:DOI 10.33514/BK-1694-7711-2022-1(2)-45-51

Түрктилдүүэлдердинэпикалыкмурастарындабиркатарсалттуумотивдероруналган. Мисалы, баатырдынтөрөлүүсү, үйлөнүшүж.б. Макаладакаракалпак, алтай, өзбек, казак, кыргызэлдеринетаандык«Алпамыш», кыргыздардын«ЭрТөштүк», калмактардын«Жангар», бурят, монгол, тибеттиктердин«Гэсэр» ж.б. эпосторундагыүйлөнүүмотивитууралуусөзболот. Булэпостордобаатырдынжебашкыкаармандардынтөрөлүүсүөзгөчөсыйкырдуу, фантастикалуу. Алардынобраздарыгиперболалуу, көбүндөколдоочуларыбар, кудайданкийинкикатмардажаралганобраздар. Каармандардын жаны кайсы бир жерде же жаныбарда сакталатышы менен зооморфтук, фантастикалык салттуулуктарга бай. Ал эми баатырдын үйлөнүшүндө перинин кызына же укмуштуу фантастикалык касиет-сапатка ээ. Өзгөчө айымдарга ашык болуу, ага жетүү үчүн бир катар кыйынчылыктарды баштан кечирүү сындуу салттуулуктар сакталган. Мына ошол салттуу окуяларды чагылдырууда ар бир элдин эпикалык мурастарындагы салттуулуктун сакталуу даражасы, андагы айтуучунун кийирген өзгөчөлүктөрү, ар бир элдин айырмалуу мүнөздөрү, үйлөнүү салтындагы пайдаланылган легендалар, жомоктук мотивдердин берилиши, алардын профессионалдуу адабиятта, б.а. Ч.Айтматовдун романдарында трансформацияланышын анализге алуу максатын көздөдүк. Кыргыз прозасында эпикалык мурастарда колдонулган легендалар, уламыштар, жомоктор кайрадан иштелип чыгып, азыркы адамдын ички мүмкүнчүлүктөрүн  ойготкон нравалык, моралдык, философиялык нуска катары берилери талданат.

Полный текст