#2, 2020
ОБРАЗОВАНИЕ И ПЕДАГОГИКА
ИНФОРМАЦИОННЫЕ И КОММУНИКАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В ВЫСШЕМ ОБРАЗОВАНИИ
DOI:
В статье представлена модель организации учебного процесса в условиях активного внедрения и использования информационно-коммуникационных технологий, изменения организационной модели вуза. Сформулированы принципы построения ориентированной на студента модели организации учебного процесса и ее элементов. Рассматриваются теоретические и практические педагогические аспекты сетевого обучения через электронный учебный курс. Показано использование единой информационной среды университета для повышения эффективности образовательного процесса, формирования компетенций выпускников, соответствующих изменяющимся потребностям рынка труда.
ОРТО КЕСИПТИК БИЛИМ БЕРҮҮ СИСТЕМАСЫНДА ДЕН-СООЛУКТУ ЧЫНДООНУН МААНИСИ
DOI:
Азыркыучурдаден-соолуктусактоокөйгөйүкоомдукжашоонунбардыктармактарына, аныничиндебилимберүүгөдабайланыштуу. Билималууден-соолуктутигилжебулдеңгээлдежоготуумененбайланыштууэкениэчкимгежашыруунэмес. Негизгимилдет- керектүүбилимберүүдепадаттаишенишет, бирокбирдеймаанилүүмилдет- булокуупроцессиндестуденттердинден-соолугунсактоо.
КОМПЕТЕНТНОСТНЫЙ ПОДХОД В ВУЗЕ
DOI:
В последнее десятилетие в Кыргызстане произошли значительные изменения в области модернизации социально-экономических отношений. Особую актуальность этот процесс приобретает в условиях перехода к компетентностной модели подготовки специалистов, в которой определяющим выступает опыт деятельности личности, ее готовность принимать ответственные решения и действовать адекватно требованиям данной ситуации.
ИСТОРИЯ
КОЛОНИЯЛЫК ДООРДОГУ КЫРГЫЗДАРДЫН СОТ СИСТЕМАСЫНЫН ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ (XIX к. экинчи жарымы - XX к. башы)
DOI:
Сот бийлигинин тарыхын изилдөө жана аны реформалоо Кыргызстандын эгемендүүлүк доорундагы орчундуу маселелердин бири катары актуалдуулукту жаратууда. Соңку жылдары сот бийлигин реформалоо боюнча кабыл алынган чечимдер, аткарылып жаткан иш-аракеттерге карабастан аталган тармактагы реформа иштери өзүнүн оң натыйжаларын бербей келүүдө. Ошондуктан макала кыргыз элинин сот системасынын тарыхын изилдөөну максат кылып, изилдөөнүн методологиялык негизин илимий объективдүүлүк, тарыхый, социалдык принциптер түздү. Илимий изилдөөнүн объектисине жараша тарыхый-салыштырмалуулук, тарыхый-генетикалык, хронологиялык, проблемалык-хронологиялык методдор колдонулду. Макалада камтылган илимий жоболор менен көз караштарды, изилдөөнүн жыйынтыктарын Россия империясынын кыргыздардагы сот системасынындагы реформалардын жүрүшүн, анын негизги этаптарын, кыргыз элинин коомдук-саясий турмушуна тийгизген таасирин, кесепеттерин, тарыхый, тарыхнаамалык жактан толуктай алат. Изилдөөнүн маалыматтарын жана жыйынтыктарын атайын курстарды, окуу-методикалык колдонмолорду даярдоодо пайдаланууга болот.
ЭКОНОМИКА
КЫЗМАТКЕРЛЕРДИН ЖУМУШ ОРДУ БААЛУУЛУКТАРЫНА ТИЙГИЗГЕН ФАКТОРЛОРДУН ТААСИРИ (Ош шаардык оорукана мисалында)
DOI:
Бул изилдөөнүүн негизги максаты ооруканада эмгектенген кызматкерлердин эмгек баалуулуктарына таасир эткен факторлорду аныктоо. Бул үчүн Ош шаарында шаардык ооруканада эмгектенген 181 кызматкердин катышуусунда изилдөө жүргүзүлдү. Изилдөөнүүн натыйжасындагы жыйынтыктар жашоо баалуулуктары менен эмгек баалуулулуктары ортосунда байланыш бар экендиги каралган.
ИНДУСТРИЯ 4.0 МЕНЕН БАЙЛАНЫШТУУ ИЗИЛДӨӨЛӨРДҮН МАЗМУНДУК АНАЛИЗ ЫКМАСЫНДА ТАЛДАНЫШЫ
DOI:
Өндүрүш өткөн доордо бар болгондой эле келечекте дагы улана берет. Бирок бул улануу эч качан бири-бирине окшобойт. Билим жана өнүгүп жаткан технологиялар бул айырмачылыкты күн сайын жаңыртып, кийинки муундарга өткөрүп берет. Бул өндүрүштөрдүн этаптарынын бири индустриялык өндүрүш болуп саналат. Индустриялык өндүрүш тарыхта да өзгөрүлүп, өзүнө ылайыкташып келген. Жакынкы мезгилге чейин үч жолу индустриялык төңкөрүш болуп өттү. Азыркы учурда индустрия 4.0 төңкөрүшү болуп жатат. Ушул себептен 2019-жылы жана андан кийин индустрия 4.0 программасына байланыштуу жазылган диссертациялардын, макалалардын жана докладдардын мазмунун талдап, изилдөө тенденцияларын аныктоону максат кылдык. Бул багытта тиешелүү адабияттар жыйналып, тандалып, изилдөө ишибизде 4 магистрдик диссертация, 17 макала жана 2 доклад анализденди. Бул изилдөөлөр максаты, ыкмасы, мисалдары, маалыматтарды чогултуу куралы, ачылыштары жана натыйжалары боюнча анализ кылынды. Алынган маалыматтар таблицада көрсөтүлдү. Изилдөөнүн эң көрүнүктүү натыйжалары: Индустрия 4.0 трансформациясынан кийин жумушсуздук күчөйт, заводдор/машиналар акылдуу болуп, жаңы бизнес чөйрөлөрү пайда болот. Ал эми мындай өзгөрүүнү иш жүзүнө ашыра албаган мамлекеттер чоң экономикалык жоготууларга дуушар болушат. Изилдөө маалыматтарынын негизинде ар кандай сунуштар айтылды.
АТ-БАШЫ РАЙОНУНУН ӨНӨР ЖАЙЛАРЫНЫН ӨНҮГҮШҮНҮН КӨЙГӨЙЛӨРҮ ЖАНА КЕЛЕЧЕГИ
DOI:
Бул макалада Ат-Башы районунун өнөр жайынын өнүгүшү, кѳйгѳйлѳрү жана келечеги тууралуу маалыматтар келтирилди. Ат-Башы районунун экономикасында негизги тармак болуп айыл чарбасы, анын ичинен мал чарбасы эсептелет. Дыйканчылык айыл чарбада экинчи маанилүү тармак. Бул тармакты өнүктүрүү үчүн дээрлик бардык шарттар бар жана жылдан-жылга ѳнүгүп жатат. Ат-Башы районунда бүгүнкү күндѳ тамак-аш өнөр жайынын ичинен эт комбинаты, нан азыктарын жасоочу наабайканалар, цехтер, жеңил өнөр-жай тармагында чакан тигүүчү цехтер, кийим жана бут кийим оңдоочу жайлар, курулуш өнөр-жай тармактары иштейт.
СОЦИАЛЬНО-ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ РАЗВИТИЕ ГОРОДОВ ИССЫК-КУЛЬСКОЙ ОБЛАСТИ
DOI:
Основными социально-экологическими проблемами в развитии городов Иссык-Кульской области являются миграция, безработица, отсутствие производства и возникновение актуальных экологических проблем. В городе Чолпон-Ата Иссык-Кульской области можно построить базы отдыха и создать дополнительные рабочие места за счет правильного использования и развития рекреационных ресурсов. Город Каракол- административный, промышленный, культурный, интеллектуальный центр Иссык-Кульской области. Город является самым крупным населенным пунктом региона с богатым историческим наследием и многонациональным населением. Он также является туристическим центром международного значения. В настоящее время Каракол живет только за счет частных предпринимателей. Город Балыкчы развит слабо из-за сложных климатических условий. Из-за тяжелых социально-экономических условий миграция усилилась. Основная причина- безработица. Транспортная система тоже большая проблема влеяющая на развитие города.
НАРЫН ОБЛУСУНУН РЕКРЕАЦИЯЛЫК РЕСУРСТАРЫН ЭКОНОМИКАЛЫК ГЕОГРАФИЯЛЫК БААЛОО
DOI:
Акыркыжылдарырекреациялыкресурстардыколдонууөтөкирешелүүтармактардынбириболупкалды. Туризмдинөнүгүүсүүчүнэңбашкысыбузулбагантабиятболуусукерек: Бироктуризмбашкаиндустрияларсыяктууэле, чөйрөгөкөптөгөнзыяндардыалыпкелүүдө. Ошондуктанакыркыубактардарекреациялыкресурстардыэкономикалык, экологиялыкжанакоомчулуктуннегизиндетуруктууөнүктүрүүжолдорунаөтүшүүдө. Алэми, КыргызстандааныничиндеНарыноблусундагырекреациялыкресурстараркылуудүйнөжүзүнөбелгилүүболуугажанаэннегизгисиөлкөэкономикасынакирешелердиалыпкелүүдөмүмкүнчүлүгүбар. Анткеникыргызэли, жерианыничиндеНарыноблусунунчетэлдиктуристтердикызыктыруучумаданиятка, каада-салт, үрпадаткажанаэчкимтиеэлекжаратылышресурстарынаабданбай. Нарыноблусунунтабиятыадамишмердигинекөпдуушарболоэлектигинебайланыштуу,булжердеэкотуризимдиөнүктүрүүпотенциалыкүчтүү.
"НАРЫН" ЭЭАНЫН МИСАЛЫНДА НАРЫН ОБЛУСУНУН ТЫШКЫ ЭКОНОМИКАЛЫК БАЙЛАНЫШТАРЫНЫН КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ӨНҮГҮҮСҮНӨ ТИЙГИЗГЕН ТААСИРИ
DOI:
Өлкөдөгү экономиканы реформалоо акыркы шартта татаал шартта багытталган базар экономикасын курууну көздөйт. Жакынкы Чет өлкөлөрдөгү экономикалык кризис Кыргызстандын экономикасына дагы таасирин тийгизгендиктен, атаандаштыкка жөндөмдүү өлкө болуу керек болуп калды. Жакынкы келечекте республикада андай мүмкүнчүлүк жок, ошондуктан тышкы карыздардан жана инвестициялардан көзкарандылык көбөйүп, бир эле учурда карыздар көбөйүп, ошондой эле чет элдик атаандаштардын кол салуусу байкалууда. Биз Нарын облусунун тышкы экономикалык байланыштарын өнүктүрүүнүн факторлорунун бири катары "Нарын" эркин экономикалык аймагын (ЭЭА) уюштуруунун формасын сунуш кылдык.
ФИЛОЛОГИЯ
ФОРМИРОВАНИЕ КЛЮЧЕВЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ НА УРОКАХ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА У СТУДЕНТОВ КОЛЛЕДЖА С КЫРГЫЗСКИМ ЯЗЫКОМ ОБУЧЕНИЯ
DOI:
Статья посвящена методике преподавания английского языка, в процессе которого, обучение помогает студентам развивать и совершенствовать устную и письменную речь, корректировать, активизировать и углублять свои знания по практической грамматике, что в совокупности обеспечивает им в дальнейшем более высокий уровень всех видов речевой деятельности на английском языке как неродном, то есть способствует формированию коммуникативной компетенции.
КОМПЬЮТЕРДИК ТЕРМИНОЛОГИЯНЫ ТҮЗҮҮНҮН СИНТАКСИСТИК ЫКМАЛАРЫ
DOI:
Бул макалада немис, англис жана орус тилдеринин (англис тили - салыштырмалуу элемент катары каралат) негизинде компьютердик терминологиянын түзүлүшүнүн жана калыптанышынын синтаксистик өзгөчөлүктөрү каралган. Эмгекте каралган компьютердик терминология - информатиканын учурдагы абалын чагылдырган терминдердин иреттелген тутуму болуп эсептелет.
ЛИНГВИСТИЧЕСКАЯ КАТЕГОРИЯ МОДАЛЬНОСТИ КАК ОСНОВА «ЖИЗНЕННОСТИ» ДИСКУРСА
DOI:
Лингвистическая категория модальности являет собой основу «жизненности» лингвистического дискурса. В статье рассмотрена реализация языковой модальности в дискурсе, как в лингвистических текстовых образованиях, таких как, абзац, микротекст или же текст, на уровне слова, словосочетания, высказывания, так и в структуре всего текстового образования.
ВКЛАД ЗАИРА МАМЫТБЕКОВА В ОСМОНОВЕДЕНИЕ
DOI:
В статье проанализированы исследование Заира Мамытбекова творчества кыргызского акына – новатора Алыкула Осмонова. Отмечена детальность исследования и вклад Заира Мамытбекова в осмоноведение
ПЕРЕВОДЫ РАССКАЗОВ ПРЕМЧАНДА В ПЕРЕВОДЕ ЗАИРА МАМЫТБЕКОВА
DOI:
В данной статье анализируются переводы на кыргызский язык рассказов индийского писателя Премчанда, осуществленные Заиром Мамытбековым. Рассказы были переведены с русских вторичных текстов. Оценивается адекватность и эквивалентность кыргызского варианта к вторичным текстам
ТАБИГЫЙ ТИЛДИ ИШТЕТҮҮДӨГҮ PYTHON КИТЕПКАНАЛАРЫ
DOI:
Табигый тилди иштетүүнүн (ТТИ) көйгөйлөрүн чечүү үчүн азыркы учурда көптөгөн китепканалар түзүлүүдө. ТТИ долбоору үчүн программалоо тилин тандоодо Pythonдун көптөгөн касиеттери абдан ыңгайлуу кылат, айрыкча табыгий тилди иштетүүгө келгенде. Pythonдун бул өзгөчө касиеттерине биринчи кезекте тилдин жөнөкөй синтаксиси жана тунук семантикасы кирет. Мындан тышкары, иштеп чыгуучулар башка тилдер жана куралдар менен мыкты интеграциялык колдоосун пайдалана алышат. Python иштеп чыгуучуларга ТТИге байланыштуу маселелерди чечүү үчүн кеңири куралдар жана китепканалар менен камсыз кылат.
АНГЛИЙСКИЕ ЗАИМСТВОВАННЫЕ СЛОВА В КЫРГЫЗСКОМ ЯЗЫКЕ
DOI:
В статье рассматривается фонетическая адаптация иноязычных слов в кыргызском языке. Адаптация заимствованных слов сложный многоуровневый процесс вхождения лексических единиц в систему принимающего языка, включающий переоформление иноязычных слов и их приспособление к этой системе. Степень приспособления может быть различной - фонетическом, морфологическом и других аспектах. Заимствования в кыргызском языке большая часть лексем претерпевает фонетические изменения
ИРАН-ТАЖИК ТИЛДЕРДЕН ӨЗДӨШТҮРҮЛГӨН СӨЗДӨРДҮН ҮНСҮЗ ТЫБЫШТАР АРКЫЛУУ ЫҢГАЙЛАНЫШЫ
DOI:
Макалада иран-тажик тилдеринен мааниси жактан өзгөрүлүп өздөштүрүлгөн сөздөрдүн үнсүз тыбыштар аркылуу кыргыз тилине ыңгайланышы иликтөөгө алынды. Мезгилге жараша өзгөрүүгө дуушар болгон абалын объективдүү түрдө аңдаштырып чыгуу зарылчылыгы пайда болот эмеспи.Кыргыз тилине оошкон иран-тажик сөздөрү кыргыз тилине багынып, анын эсебинен өзүнүн алгачкы маанисин өзгөртүп жибергенин байкоого алып, бул кубулуштардын түрдүүчө жүзөгө ашырылышы тууралуу кеп козголот.
LEXICAL, GRAMMATICAL AND STYLISTIC ASPECTS OF TRANSLATION OF COMPUTER TERMS
DOI:
Basic purpose of translation of special computer-technological terminology from English into Kyrgyz was the replenishment of the vocabulary of the Kyrgyz language’s terminological subsystem. That’s why, we devoted the article to the basic problems of the linguistic (lexical, grammatical and stylistic) means’ usage in special computer terminologies translation from English into Kyrgyz language.
«МАНАС ТААНУУ» ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫК ТЕЛЕ ТАЙМАШЫНЫН МАТЕРИАЛДАРЫН КЫРГЫЗ ТИЛИН ОКУТУУДА КОЛДОНУУ
DOI:
Бүгүнкү күндө окуучулар технологияга сүӊгүп кирип баратышат. Бул аларды коомдук реалдуу турмуштан алыстатып, жашоо жөндөмдүүлүктөрүн үйрөнүү мүмкүнчүлүктөрүн азайтууда. Ушуга байланыштуу, келечек муундун камын көрүп, алардын муктаждыктарын канааттандыруу зарыл. Мында баалуулуктарды сактоо маанилүү, ошондой эле аларды жаӊыртып, замандын талабына туура келтирүү керек. Макалада «Манас таануу» интеллектуалдык теле таймашынын кыргыз тилин окутууга тийгизген таасирлери жана жыйынтыктары жөнүндө сөз болмокчу. Ошондой эле, «Манас таануу» интеллектуалдык таймашы аркылуу окуучулардын ыймандык-адептик маданиятын, улуттук дөөлөттөрдү таанып-билүүсүн, каада-салтка, элдик тарбияга каныктырып, өткөндү билүүгө үйрөтө аларыбыз жөнүндө баяндалат.
ЕСТЕСТВОЗНАНИЕ
ВОЗДЕЙСТВИЕ ХИМИЧЕСКИХ ВЕЩЕСТВ НА СОСТОЯНИЕ ОЗОНОВОГО СЛОЯ И ВСЕМИРНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ ПОСВЕЩЕНИЮ ПО ЗАЩИТЕ ОЗОНОВОГО СЛОЯ (ИССЫК КУЛЬСКАЯ ОБЛАСТЬ, г. КАРАКОЛ)
DOI:
В этой статье рассмотрены проблемы сохранение озонового слоя и происходящие в атмосфере сложные процессы с точки зрение науки воздействия на человека и экологические системы. Многие химические вещества, созданные в результате человеческой деятельности, способны разрушить озоновый слой в стратосфере. Все они имеют две общие черты: они очень устойчивы в нижних слоях атмосферы, почти совершенно нерастворимы в воде и не поддаются физическому и биологическому воздействию; они содержат хлор или бром (элементы, химически активные в свободном состоянии) и поэтому могут разрушить озон. Кыргызстан не производить веществ разрушающий озоновый слой но, являются потребителем этих веществ. Из этого следует, что наша страна не должна оставаться в стороне от этой глобальной проблемы и мы должны активно участвовать в их решении.
ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
ЭЛЕКТРОНДУК БИЗНЕСТИН МАРКЕТИНГДИК КОММУНИКАЦИЯЛАР ТУТУМУНДАГЫ СОЦИАЛДЫК ТАРМАКТАРДЫН РОЛУН АНЫКТОО
DOI:
Бул макалада электрондук бизнестин маркетинг коммуникациялар тутумдагы социалдык тармактардын ролун аныктоосу каралат.
