#1 (1), 2023

ЭКОНОМИКА

    Беков Т.Н.,
ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ АГРАРНОГО СЕКТОРА КЫРГЫЗСТАНА ПО ОБЕСПЕЧЕНИЮ ПРОДОВОЛЬСТВЕННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ
Страницы:139-150      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-139-150

Сельское хозяйство в Кыргызской Республике является важной отраслью производства, на долю которой приходится около 15% от ВВП страны, и имеет ключевое значение в обеспечении продовольственной безопасности страны. Целью работы явилось проведение анализа аграрного сектора Кыргызстана по обеспечению продовольственной безопасности страны и выявлению дальнейших перспектив развития. Были проанализированы статистические данные сельского хозяйства в Кыргызстане за ряд лет, с применением методов частотного и факторного анализа данных. Исследования показали, что по многим основным видам продукции, главным образом по молоку, фруктам, овощам и картофелю, Кыргызстан полностью обеспечивает внутренние потребности. Однако по таким видам продукции как мясо, сахар, яйца и растительное масло самообеспеченность не полная, и часть потребности покрывается за счет импорта из других стран. Анализ показал, что объемы производства основных продуктов сельского хозяйства в стране стабильно растут, однако медленные темпы их рост а недостаточны для полного удовлетворения потребности в основных продуктах питания. В статье, на основе проведенного исследования, показаны пути повышения объемов производства основных видов продовольствия и сокращения импортозависимости, на основе имеющихся в стране ресурсов и возможностей. В частности, отмечена необходимость в специализации аграрного производства в зависимости от региональных особенностей, а также эффективность кластерного развития приоритетных направлений аграрного сектора. В статье приведены мнения ведущих ученых и экспертов относительно перспектив развития аграрного сектора.

Полный текст

    Беков Т.Н.,
ОЦЕНКА УРОВНЯ ПРОДОВОЛЬСТВЕННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ
Страницы:151-162      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-151-162

В статье рассматриваются оценка уровня обеспечения продовольственной безопасности страны при производстве основных продуктов. Представлена динамика производства и произведены расчеты определения коэффициента обеспеченности по среднефизиологической норме потребления по основным девяти продовольственным товарам, которые определяют продовольственную безопасность в стране.

Полный текст

    Камбаралиева Ж.К., Бексултанов А.А.,
ЧЕТ ӨЛКӨЛӨРДӨГҮ КОММЕРЦИЯЛЫК БАНКТАРДЫН ОРДУ ЖАНА РОЛУ
Страницы:162-168      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-162-168

Макалада чет өлкөлөрдө коммерциялык банктардын аткарган иштери, алардын орду жана ролу жөнүндө сөз болмокчу. Коммерциялык банктар мамлекеттик мекемелер менен гана иштешбестен, ишканаларды, өнөр-жайларды, майда чакан фабрикаларды кредиттер менен камсыз кылууда коммериялык банктар алардын өндүрүштөн тапкан пайдасын, өндүрүлгөн товарлардын сапатын, сатылуу жолдорун ж.б ларды көзөмөлдөөгө кызыктар. Мындай шарттар кредиттик банктарга интернет аркылуу иштөө тартибин бир кыйла жөнөкөй жана ыңгайлуулуктарды жаратуу жөнүндө да камтылды.

Полный текст

    Бексултанов А.А., Иса к.А.,
ФИНАНСОВАЯ ОТЧЕТНОСТЬ ПО МАТЕРИАЛЬНЫМ ЗАПАСАМ В СФЕРЕ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ КР ( НА ПРИМЕРЕ ЦСМ №8)
Страницы:168-173      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-168-173

В статье рассматриваются поступление и использование материальных запасов, и их отчетности. Проведения инвентаризации материально ответственных лиц, задачи инвентаризационной комиссии. Составление внутренней и внешней отчетности. Сверкаданныхпобухгалтерскомуучету.

Полный текст

    
САЛАМАТТЫК САКТОО МЕКЕМЕЛЕРИНДЕГИ ИЧКИ ЧАРБАЛЫК ФИНАНСЫЛЫК КӨЗӨМӨЛ
Страницы:173-176      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-173-176

Макалада саламаттык сактоо мекемелериндеги мекемелердин ички көзөмөлдөө тармагы жана көзөмөлдөө жолдору. Ошондой эле бардык учурларда, көрсөтүлгөн максаттарга жетүү үчүн иштелип чыккан эрежелерди сактоо, ыкмаларды, жоболорду колдонуу жөнүндө да сөз болот. Көзөмөлдүк тутумдун бардык элементтери чарбалык, финансылык, ошондой эле бухгалтердик эсеп ишмердүүлүгүнүн тобокелдигин ишине кандай таасирин тийгизээри да каралмакчы.

Полный текст

    Жунушова А.Р.,
ВАЖНОСТЬ ГИБКОСТИ В СТРАТЕГИЧЕСКОМ ПЛАНИРОВАНИИ ДЛЯ БИЗНЕСА В ПОСТПАНДЕМИЧЕСКОМ МИРЕ
Страницы:176-179      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-176-179

В статье рассматривается важность гибкости в стратегическом планировании для бизнеса в постпандемическую эпоху.В нем утверждается, что предприятия должны иметь возможность быстро адаптироваться к изменяющимся рыночным условиям и потребностям клиентов, и что гибкий подход к стратегическому планированию может помочь им в этом. В статье подчеркивается важность создания культуры гибкости и инноваций в организациях, а также предоставления сотрудникам возможности идти на риск и экспериментировать.

Полный текст

    Иманкулова С.Э., Алджембаева Н.С., Райымжанова Ж.Р.,
РАЗВИТИЕ ИННОВАЦИОННЫХ РЕШЕНИЙ В БАНКОВСКОЙ СИСТЕМЕ
Страницы:180-184      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-180-184

В данной статье обосновывается необходимость внедрения инноваций в банках.Работая в условиях жесткой конкуренции, когда рентабельность всего банковского бизнеса снижается, а банковские риски возрастают, кредитным организациям необходимо активно внедрять банковский бизнес для повышения эффективности своей хозяйственной деятельностиинновационные продукты, услуги и технологии. Внедрение новшества позволит банкам оптимизировать распределение ресурсов, минимизировать затраты, улучшить доступ к банковским продуктам для потребителей, повысить качество предоставляемых услуг, тем самым повысить эффективность банковской отрасли и обеспечить конкурентоспособность банков в отрасли роста финансовой рынки.Поэтому все эти вопросы актуальны и раскрыты в данной статье.

Полный текст

    Мурзалиева Э.И., Аскарова А.К., Штыбаева О.Р., Халилов А.Т., А.Т.,
ИШМЕРДҮҮЛҮКТӨ КАМСЫЗДАРУУНУН ИННОВАЦИЯЛЫК ТОБОКЕЛДИГИН ӨНҮКТҮРҮҮ КӨЙГӨЙЛӨРҮ
Страницы:185-191      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-185-191

Бул макала камсыздандыруу менен бирге классификация тобокелдигин камсыздандыруу, ошондой эле ишкердик иш-көйгөйлөрдүн айрымдарын негизги түрлөрү боюнча багытталган.

Полный текст

    Назаркулова Г.А.,
ОСНОВНЫЕ ТЕНДЕНЦИИ ЗАНЯТОСТИ И БЕЗРАБОТИЦЫ В КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКЕ И ВЛИЯНИЕ МИГРАЦИИ НА ЭКОНОМИЧЕСКОЕ РАЗВИТИЕ СТРАНЫ
Страницы:191-199      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-191-199

В статье дается анализ рынка труда, особенности тенденций занятости и безработицы в Кыргызской Республикеи влияние миграции на экономическое развитие страны.

Полный текст

    Самайбекова З.К., Исабаева К.Б., Самайбекова А.К., Кенчибеков К.А., К.А.,
НЕОБХОДИМОСТЬ УПРАВЛЕНИЯ ТРУДОВЫМ ПОТЕНЦИАЛОМ В СТРОИТЕЛЬНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ
Страницы:199-204      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-199-204

В данной статье рассмотрена необходимость и рольуправления трудовым потенциалом в строительной организации, так как управление трудовым потенциалом является одной из ключевых задач каждого предприятия. Каждая компания зависит от того, насколько эффективно использует свой трудовой ресурс. В связи с этим изучение данной темы является актуальной задачей исследования.

Полный текст

    Самайбекова З.К., Исабаева К.Б., Кенчибеков К.А.,
СТРАТЕГИЯ УПРАВЛЕНИЯ ТРУДОВЫМ ПОТЕНЦИАЛОМ В СТРОИТЕЛЬНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ
Страницы:204-209      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-204-209

В данной статье рассмотрена необходимость и виды стратегий управления трудовым потенциалом в строительной организации, так как управление трудовым потенциалом является одной из ключевых задач каждого предприятия. Деятельность строительной организации зависит от того, насколько эффективно используется трудовые ресурсы. В связи с этим изучение данной темы является актуальной задачей исследования.

Полный текст

    Тагаев Т.Т.,
РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ НЕДРОПОЛЬЗОВАНИИ В СОВРЕМЕННОЙ ЭКОНОМИКЕ КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ
Страницы:210-216      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-210-216

В статье рассматривается роль и значение недропользования, государственный баланс запасов Кыргызстана. Региональное распределение основных видов полезных ископаемых, по областям, виды полезного ископаемого, основные месторождения недропользователей Кыргызской Республики.

Полный текст

    Тагаев Т.Т.,
АНАЛИЗ ФИНАНСОВЫХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ ПО ОТРАСЛЯМ В СФЕРЕ НЕДРОПОЛЬЗОВАНИЯ КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ
Страницы:217-223      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-217-223

Встатье рассматриваются анализ недропользователей, который представляет собой широкий сегмент экономики, включающий около 425 компаний по Республике. Рассматриваются финансирование из государственного бюджета, сравнительные данные недропользователей.

Полный текст

     Ысыраилова Ж.Б., Бегалиева Г.Т., Айдралиева Б.Э.,
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНДА МАМЛЕКЕТТИК АУДИТТИН ӨНҮКТҮРҮҮ
Страницы:223-229      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-223-229

Бул макала финансылык көзөмөлдөө системасындагы мамлекеттик аудиттин маңызын талдоого арналган. Иштин жүрүшүндө каралып жаткан маселенин актуалдуулугу ачылды, бул тема боюнча ар кандай авторлордун эмгектери изилденип, мамлекеттик аудиттин түшүнүгү аныкталды, анын негизги максаты, элементтери, финансылык көзөмөлдөө системасындагы милдеттери жана функциялары изилденди.

Полный текст


ПЕДАГОГИКА

    Айдаров А...,
СТАТУСТУК МЕКТЕПТИН ОКУУЧУЛАРЫНЫН ЭКОЛОГИЯЛЫК КОМПЕТЕНТТҮҮЛҮГҮН КАЛЫПТАНДЫРУУ БОЮНЧА ТАЖРЫЙБАЛЫК-ЭКСПЕРИМЕНТАЛДЫК ИШ
Страницы:57-63      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-57-63

Дүйнөлүк практикада адамдардын жаратылышка, коомго, курчап турган чөйрөгө карата көз карашы, оңдогон кылымдардын өз ара байланыш деңгээлиндеги билимдердин жыйынтыгынын негизинде калыптанган. Анын ичинде экологиялык түшүнүк бардык адамдарга тиешелүү касиет экендигин илимдердин байланышынан ачык көрүүгө болот. Статустук мектептердин окуучуларына алгачкы экологиялык түшүнүктөрдү калыптандыруу максатында курчап турган дүйнө тууралуу ойлорунун өнүгүүсү жөнүндөгү диалектикалык мыйзам ченемдүүлүк окуу-тарбия процессинде колдонулушу тийиш. 

Полный текст

    Алимбеков А..., Мырсабек к.К.,
ГАПЫР МАДАМИНОВДУН НОВАТОРДУК ТАЖРЫЙБАСЫНЫН КООМДУК ПЕДАГОГИКАЛЫК МААНИСИ
Страницы:63-68      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-63-68

Сунушталган макалада чыгаан новатор педагог Гапыр Мадаминовдун Баткен областынын Тажикстан менен чектеш Жаштык айылындагы эксперименталдык гимназияда жараткан алдыӊкы тажрыйбаларынын негизги багыттарына баа берилет. Өзгөчө ал тарабынан түзүлүп көп жылдык апробациядан өтүп бүгүн бүткүл Республикада новатордук тажрыйба катары таанылган “Энелер мектебинин” максаты, принциптери, методдору, ыкмалары, кайтарымдуулугу, бүгүнкү күн үчүн актуалдуулугу талдоого алынат.

Полный текст

    Сабирова М.М.,
МЕКТЕПКЕ ЧЕЙИНКИ ЖОГОРКУ КУРАКТАГЫ БАЛДАРДЫН СОЦИАЛДЫК КӨНДҮМДӨРҮН КАЛЫПТАНДЫРУУНУН ПЕДАГОГИКАЛЫК ШАРТТАРЫН АНЫКТАГАН ИЗИЛДӨӨ ИШТЕРИНИН НАТЫЙЖАЛАРЫ
Страницы:69-75      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-69-75

Макалада мектепке чейинки жогорку курактагы балдардын социалдык көндүмдөрүн калыптандыруунун эксперименталдык жактан изилдөө иштеринин натыйжалары берилген. Изилдөө иштери үч баскычта ишке ашты.Изилдөөдө бала-бакчанын тарбиячыларына, ата-энелерге карата алгачкы диагностика жүргүзүлгөн. Изилдөөнүн констатациялоочу баскычында бардык критерийлери боюнча эксперименттик иштер жүргүзүлүп, натыйжалары көрсөтүлгөн. Аныкталган педагогикалык шарттарды ишке ашырууда, ыкмалар колдонулуп, аларга мүнөздөмө берилген. Акырында бардык критерийлер боюнча кайра диагностиканы жүргүзүп, изилдөөнүн натыйжалары көрсөткөндөй, социалдык көндүмдөрдүн калыптануусунун оң тенденциялары байкалган.

Полный текст

    Самаров А...,
КЫРГЫЗ ОКУМУШТУУЛАРЫНЫН ЖОГОРКУ БИЛИМ БЕРҮҮ СИСТЕМАСЫН САЛЫШТЫРМА ИЗИЛДӨӨЛӨРҮ
Страницы:75-82      Язык:  lorem    DOI:DOI 10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-75-82

Макалада салыштырма изилдөөлөрдүн натыйжасында изилденип жаткан өлкөлөрдө жогорку билим берүүнүн деңгээли менен алардын экономикалык өсүшүнүн, ошондой эле эмгек өндүрүмдүүлүгүнүн, жашоонун деңгээли жана сапаты менен коомдун башка социалдык институттарынын ортосундагы өз ара байланыштары жана алардын мыйзамченемдүүлүктөрү аныкталды, улутташтыруу процессине илимий жактан негизделген мүнөздөмө берилген.

Полный текст

    Самаров А...,
КЫРГЫЗСТАН МЕНЕН ЯПОНИЯНЫН ЖОГОРКУ БИЛИМ БЕРҮҮ СИСТЕМАСЫН САЛЫШТЫРМА ТАЛДООНУН МЕТОДОЛОГИЯЛЫК МАМИЛЕЛЕРИ
Страницы:82-88      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-82-88

Макалада Кыргызстан менен Япониянын жогорку билим берүү ситсемасын салыштырма талдоонун негизиндеги бир катар илимий-методологиялык мамиле-ыкмалардын маңызы каралган. Азыркы учурда Кыргызстанда салыштырма педагогика боюнча изилдөөлөр өлкөдөгү тарыхый кайра өзгөрүүлөргө байланыштуу акырындык менен күч алууда. Жогорку билим берүү системасынын жана практикалык педагогикалык ишмердүүлүгүн салыштырма талдоонун азыркы теориялык изилдөөчүүлүк көйгөйлөрү бирдей даражада методологиялык негиздөөнү талап кылат. Автор тарабынан системалуу, тарыхый, цивилизациялык, маданий, салыштырма, социологиялык, прогноздоочу сыяктуу ыкмалар каралган.

Полный текст


ФИЛОЛОГИЯ

    Бариева А.Ж., Молдалиева Н.А.,
Ч.АЙТМАТОВДУН “ САМАНЧЫНЫН ЖОЛУ” ПОВЕСТИНДЕГИ ОБРАЗДАР СИСТЕМАСЫ
Страницы:3-8      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-3-8

Бул макалада Ч.Айтматовдун “Саманчынын жолу” повестиндеги каармандардын образдарына токтолдук. Себеби мыкты жазылган чыгармалардын баарында жазуучулар мыкты сапатка ээ болгон, элдин мүдөөсү үчүн жаралган, мекенчил, ак ниет, эмгекчил каармандардын мүнөзүн чагылдырат. Бул да болсо көркөм образдарды окутуу менен бирге студенттерге туура тарбия берүүнүн ыкмасы болуп саналат. 

Полный текст

     Gabulova . .,
ASHUG MILIEU IN NAKHCHIVAN
Страницы:8-15      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-8-15

The article describes the problem of creativity of the ashugs of Nakhchivan, which has an ancient history, as well as the peculiarities of the literary milieu, in which this creativity was formed. Of course, the ashug milieu of Nakhchivan was part of the Azerbaijani ashug environment, which which was formin and becoming on the basis of ancient Turkic thought. Ashug milieu is the largest and most diverse branch of Turkic folklore, in this sense, it is able to more clearly express the various aspects and sides of national mental thinking. Proceeding from the peculiarities of the Nakhchivan ashug art has been determined the place and significance of this literary milieu in the Azerbaijani ashug art. Nakhchivan ashugs left a rich creative heritage. This heritage was formed in the ancient cultural centers of the East, such as Nakhchivan, where the arts, including music, successfully developed. One of the leading spheres that created its own cultural tradition here was ashug art. The creativity of the Nakhichevan ashugs was one of the rich pages of the Turkic culture. The Ashug milieu of Nakhchivan is classified here by region. Representatives of this creativity did not remain only within Nakhchivan, they actively forged literary ties with other ashug milieus of Azerbaijan. In particular, these ties were stronger with the Iravan, Daralayaz, Urmi milieus of Azerbaijani ashug art. In terms of its characteristics, the Nakhchivan ashug environment differed little from neighboring musical environments. Creativity of Nakhchivan amateurs is regarded as a relevant scientific research. One of the main conclusions is that the cultural heritage of the Nakhchivan ashugs is not fully collected. Therefore, although much work has been done in the field of collecting this heritage, it must be continued.

Полный текст

    Дарбанов Б.Е., Тилек к.З.,
SYMBOLS OF THE KYRGYZ CULTURE IN INTERCULTURAL COMMUNICATION
Страницы:15-19      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-15-19

The article is devoted to the problem of concepts of symbol and intercultural communication. The symbol is seen as a special linguistic mark in intercultural communication. Intercultural communication is understood as the process of exchanging language symbols between cultures. A symbolic approach to the analysis of culture allows us to present it as a symbolic system expressing ideas, ideals, ideas, knowledge, norms, values that characterize the life of a certain society. The article also considers symbols of Kyrgyz culture as an information process of transmission and exchange of messages between cultural subjects through iconic means. The place and role of the symbol in the general system of non-verbal means of intercultural communication is revealed.

Полный текст

    Дарбанов Б.Е., Тилек к.З.,
TO THE QUESTION OF SYMBOL RESEARCH IN INTERCULTURAL COMMUNICATION
Страницы:20-24      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-20-24

The article is devoted to the problem of analyzing the types and functions of symbols in intercultural communication. Symbols are closely related to cultural traditions, which give the culture stability and semantic certainty. A characteristic feature of the symbols is their connection with a variety of meanings, this feature affects the dynamics of culture. The article revealed the features of symbols in intercultural communication. It is concluded that politics, the arts, science, education, sports, tourism, health and others appear as varieties of market relations, respectively, symbols contribute to ensuring an effective connection between manufacturers and consumers.

Полный текст

    Джолдошбаева К.М., Борсунбаева З.Э.,
АДАБИЙ ЧЫГАРМАЛАРДЫ ОКУТУУНУН КЭЭ БИР КӨЙГӨЙЛӨРҮ
Страницы:24-28      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-24-28

Бул макалада адабий чыгармаларды окутуудагы көз караштар, сунуштар каралып, жаштардын руханий жан дүйнөсүн, эстетикалык аң-сезимин калыптандыруучупредмет катары кароого көңүл бурулуп, ошондой эле чыгарманы окууда кызыгуусун арттырып, чыгармадагы көйгөйлөрү түшүнө билүүсүнө, сабактарды ар кандай ыкмалар менен өтүүнү сунуштаганга аракеттендик. Ошондой эле акын-жазуучуларыбыздын чыгармаларындагы оң-терс, жакшы-жаман болгон көрүнүштөргө токтолуп, аны талкуулап, ой-жүгүртүүсүнө көңүл бурдук. Ырларды окуудагы көркөмдүктү сактоого, чыгармаларды окуудагы интонацияга сактоо жөнүндө айтылды. 

Полный текст

    Карагулова М.К., Дюсенгалиева А.А.,
MULTILINGUALISM AND ITS ROLE IN THE EDUCATION OF INDEPENDENT KAZAKHSTAN
Страницы:29-35      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-29-35

Polylingualism is the disposal of time, it helps people to discover their knowledge, skills, and improve understanding between people, and the degree of ownership of languages is one of its key criteria. Trilingualism as a significant trend in the formation of humanity has been understood for a long time. Nowadays it is impossible to imagine that somewhere else there are countries, people who would have a single language. The knowledge of many languages, in fact, opens the door to a large global sphere with its grandiose flow of information and innovation. A reasonable, competent and correct introduction of trilingualism will enable us to be communicatively adapted in any environment. No one will doubt the ethnic wisdom: «How many languages do you know – so many times you are a person.» The glorious Kazakh poet, writer, philosopher Abai Kunanbayev once called Kazakhs to learn Russian. He understood that the Kazakh nation would be able to join the world literature through the Russian language and Russian culture.

Полный текст

    Качкынбаев Ж...,
ӨМҮРБЕК КАРАЕВДИН “КЕҢСЕ” ТЕМАСЫНДАГЫ АҢГЕМЕЛЕРИНЕ АДАБИЙ АНАЛИЗ
Страницы:35-42      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-35-42

Бул эмгекте жазуучу Өмүрбек Караевдин кеңсеге байланыштуу темадагы аңгемелерине адабий анализ жасалат. Анткени бул темадагы чыгармалар бүгүнкү күндө да өз актуалдуулугун жоготпой келет. Бийлик, башкарууга байланыштуу чыгармаларга окурмандар муктаж. Анткени көп жазуучулар бул темаларды калемге ала беришпейт. Андан сырткары Өмүрбек Караевдин чыгармачылыгы боюнча сын-макалаларын жазган адабиятчылар жокко эсе. Бул эмгекте аңгемелерди талдоо менен калемгердин жазуучулук чеберчилигине да анализ жасалат.

Полный текст

    Нусубалиева Г.Б.,
“МАНАС” ЭПОСУНДАГЫ КАНЫКЕЙДИН КАСИЕТИ (Жүсүп Мамайдын варианты боюнча)
Страницы:42-45      Язык:  lorem    DOI: 10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-42-45

Макалада “Манас” эпосундагы башкы каарман Каныкейдин касиети, кыргыз кыз-келиндерине тийиштүү адептик, ыйман-ынсап сапаттары жөнүндө баяндалат.

Полный текст

    Селим Ѳ...,
ТҮРКСТАНДА ДООРДУН ЖАНА РЕВОЛЮЦИЯНЫН ҮНҮ БОЛГОН ГЕЗИТ
Страницы:46-56      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-46-56

Басма сөз кылымдар бою коомдордун өнүгүшү жана реакция көрсөтүүсү үчүн маанилүү рол ойногон. Советтер союзу мезгилинде идеологиялык пропаганданы куралы катары колдонулган басма сөз калың журт менен байланыш түзүү жолунда да маанилүү кызмат аткарган. Учурда Орто Азия аты берилген Түркстан аймагында жана башка советтик өлкөлөрдө саясий идеологиянын калкка жайылуусунда максаттуу түрдө калктын өз эне тилинде басмаларды чыгаруу чечими кабыл алынып, бул жаатта түрдүү журналдар жана гезиттер жарыяланган. Аталган гезитердин бири учурда “Жетису” аталышы менен өзүнүн иш-аракетин улантып жаткан “Жетису исши халык мукбыры” гезити болуп саналат. 1918-жылдын 21-июнунда идеологиялык пропаганда жасоо максатында өзүнүн басма сөз кызматын жүргүзө баштаган гезит кийинчирээк “Көмек”, “Ушкын”, “Букара”, “Кедей эрки”, “Тилши” сыяктуу түрдүү аталыштарды алган, жана ошол эле учурда саясий пропаганда иш-аракеттерин да жүргүзүп, Түркстан аймагындагы жаш адабиятчылардын үнү болгон. Айрыкча кыргыз адабий тили калыптанбаган мезгилде көптөгөн жаш жазуучулар, жаш акындар аталган гезитте чыгармаларын жарыялаган. Бул макалада “Жетису исши халык мукбыры” аталышы менен өз басма сөз кызматын баштаган гезиттин тарыхый процесси тууралуу маалымат берилип, гезитте жазуулары жарыяланган жазуучулардын чыгармаларына анализ жасалды жана тиешелүү учурларда аты аталган жазуучулардын жана чыгармалардын маанилүүлүгүнө токтолду.

Полный текст


ЮРИДИЧЕСКИЕ НАУКИ

    Байгазиева Д.М., Сейтахунова Р.Р.,
ПОЛНОМОЧИЯ ПРЕЗИДЕНТА КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ
Страницы:230-235      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-230-235

В всех государствах независимо от формы правления существует пост главы государства – наследные монархи в монархических государствах, избираемые президенты в республиках. Потребность государства в существовании такого должностного лица обусловлено не только необходимостью иметь высшее представительство во взаимодействии с другими государствами на международном уровне, но и обеспечивать конституционный порядок, а также устойчивую работу власти в стране и ее преемственность. В данной научной статье рассматриваются вопросы конституционно-правового статуса института главы Кыргызской Республики – Президента, содержанию полномочий Президента Кыргызской Республики, его роли и месте в системе органов государственной власти, вопросы взаимоотношений с Правительством и формам их взаимодействий.

Полный текст

    Супотаева Д.Р., Байгазиева Д.М.,
ГАРАНТИИ ОБЕСПЕЧЕНИЯ КОНСТИТУЦИОННЫХ ПРАВ И СВОБОД ЧЕЛОВЕКА И ГРАЖДАНИНА В РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ
Страницы:235-244      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-235-244

Гарантии прав и свобод человека и гражданина - условия, средства, меры, направленные на обеспечение их осуществления, на их охрану и защиту. Принцип гарантированности является одним из принципов правового статуса человека и гражданина. Конституцией РФ и федеральными законами закрепляются как общие гарантии реализации всех прав и свобод, так и конкретные гарантии отдельных прав и свобод, наиболее важные гарантии закрепляются в Конституции РФ. Государство в соответствии со статьями 2, 17, 19 Конституции РФ не только признаёт, но и гарантирует права и свободы человека и гражданина. Гарантии правовые прав и свобод человека и гражданина подразделяются на правовые (юридические) гарантии (правовые средства осуществления и защиты прав и свобод человека и гражданина), политические гарантии (соответствующая политика государства и деятельность государственных органов) и социально-экономические гарантии. Важнейшие правовые гарантии прав и свобод человека и гражданина закреплены в Конституции РФ. Конституционные гарантии прав и свобод человека можно подразделять на общие гарантии (статьи 45, 46, 48 часть 2, 52-55) конституционные гарантии правосудия (статьи 47-51, 54 часть 2) и специальные гарантии.

Полный текст


ЕСТЕСТВОЗНАНИЕ

    Базарбаева Г.Д., Турдаалиева Г.Т.,
ЖАҢЫ СӨЗДӨР ЖАНА АЛАРДЫН КОМПЬЮТЕРДЕГИ ИШТӨӨ ФУНКЦИЯСЫ ЖАНА КЛАССИФИКАЦИЯСЫ
Страницы:245-249      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-245-249

Бул макалада маалымат технологиялары жаатындагы жаңы лексикаларды классификациялоо жана азыркы этапта компьютердик технологиянын терминологиясынын өнүгүшүнүн жана экстралингвистикалык шарттуулугунун өзгөчөлүктөрүн аныктоо, анын андан ары өнүгүшүн болжолдоо маселелер каралат.

Полный текст

    Бообекова А.А., Сатывалдиев А.С., Бакенов Ж.Б., Кулумбаев Т.К., Икрам Т.К.,
РАСТВОРИМОСТЬ НАНОМЕДИ, СИНТЕЗИРОВАННОЙ МЕТОДОМ ЭЛЕКТРОИСКРОВОГО ДИСПЕРГИРОВАНИЯ, В РАСТВОРЕ АММИАКА
Страницы:250-255      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-250-255

Методом спектрофотометрииустановлено, что скорость взаимодействия наночастиц меди, полученных методом электроискрового диспергирования, с раствором аммиака зависит от природы жидкой среды диспергирования. В одинаковых условиях с раствором аммиака активно взаимодействуют частицы меди, полученные в воде и менее активно - порошок меди, полученный в гексане. Реакция растворения нанопорошков меди в растворе аммиаке характеризуется относительно низким значением энергии активации, поэтому скорость данной реакции достаточно высокая.

Полный текст

    Бообекова А.А., Бакенов Ж.Б., Сатывалдиев А.С., Кулумбаев Т.К., Таалайбекова Т.К.,
ОКИСЛЕНИЕ НАНОПОРОШКОВ МЕДИ, СИНТЕЗИРОВАННЫХ МЕТОДОМ ЭЛЕКТРОИСКРОВОГО ДИСПЕРГИРОВАНИЯ, КИСЛОРОДОМ ВОЗДУХА
Страницы:255-261      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-255-261

При термообработке нанопороков меди, синтезированных методом электроискрового диспергирования, в атмосфере воздуха их окисление кислородом происходит при наревании вышее 300оС и в результате увеличивается масса образцов. Степень окисление нанодисперсной меди при 500оС меньше, чем степени окисления меди при 700оС. При температуре 1000оС наблюдается уменьщение массы образцов в результате разложение CuO до Cu2O.

Полный текст

    Жумакадыров А.Т., Жапаров М.Т., Искендерова М.Ж.,
FRONT-END ДЛЯ РАЗРАБОТКИ ИНФОРМАЦИОННОГО САЙТА
Страницы:261-266      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-261-266

В статье рассматриваются особенности создания базы данных для разработки информационного сайта на примере «Молодёжный парламент Кыргызской Республики». Создан сайт, отвечающий всем современным нормам.

Полный текст

    Жумакадыров А.Т., Искендерова М.Ж., Коноева Г.К.,
РАЗРАБОТКА САЙТА С ПРИМЕНЕНИЕМ WORDPRESS
Страницы:266-272      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-266-272

В работе рассматривается технология разработки информационного сайта на примере «Молодёжный парламент Кыргызской Республики». Создан сайт, отвечающий всем современным нормам. Он сочетает в себе удобство, функциональность и яркий, запоминающийся внешний вид. Созданы страницы меню с подробной информацией «Молодёжный парламент Кыргызской Республики».

Полный текст

    Курманбеков К...,
ЧҮЙ ОБЛУСУНУН КЛИМАТЫНЫН ТУРИЗМДИ ЖАНА ЭС АЛУУНУ ӨНҮКТҮРҮҮДӨГҮ РОЛУ
Страницы:272-276      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-272-276

Бул макалада Чүй облусунун климаты, анын туризмди жана эс алууну өнүктүрүүдөгү тийгизген таасири жөнүндө баяндалат.Чүй облусунун климаты туризмди өнүктүрүүдөгү өтө ыңгайлуу климаттык шартта жайгашкандыгы айтылат. Климаттын өзгөрүшүнөн келип чыккан өзгөрүүлөр жана бузуулар туризм тармагына да абдан олуттуу таасирин тийгизет. Туризм айлана-чөйрө менен түздөн-түз байланышта, ал эми айлана-чөйрө климаттын өзгөрүшүнө түздөн-түз көз каранды, ошондуктан климаттын өзгөрүшү менен туризм абдан так жана көз каранды байланышка ээ.

Полный текст

    Тендикбекова А.Т., Жапаров М.Т., Коноева Г.К.,
РАЗРАБОТКА АВТОМАТИЗИРОВАННОГО РАБОЧЕГО МЕСТА ОПЕРАТОРА МЕДИЦИНСКИХ ЛАБОРАТОРИЙ
Страницы:276-282      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-276-282

В данной работе рассматривается разработка «Автоматизированная рабочая места для оператора медицинской лаборатории», которое будет автоматизировать работу оператора и заменить рутинную работу, такие как: средство сбора, обработки, накопления, хранения и передачи медицинской информации.

Полный текст

    Тендикбекова А.Т., Жапаров М.Т., Коноева Г.К.,
ОБРАБОТКА РЕЗУЛЬТАТОВ В АВТОМАТИЗИРОВАННОМ РАБОЧЕМ МЕСТЕ ОПЕРАТОРА МЕДИЦИНСКИХ ЛАБОРАТОРИЙ
Страницы:282-289      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-282-289

В данной работе рассматривается стартовый этап внедрения «Автоматизированная рабочая места для оператора медицинской лаборатории» для упрощение и ускорение работы врача и медсестры по ведению медицинской документации, выполнив который можно будет говорить о перспективах дальнейшего внедрения элементов «системы поддержки принятия врачебных решений».

Полный текст


ФИЛОСОФИЯ

    Алымбаев А.М.,
ТЕҢИР ТЕОНИМИИН ТАРАЛУУ АРЕАЛЫ ЖАНА АГА СЫЙЫНУУ ЫРЫМ-ЖЫРЫМДАРЫ
Страницы:89-96      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-89-96

Тенир теониминин таралуу ареалы тууралуу да эми гана сөз кылына баштады. Анын географиялык мейкиндиги биз ойлогондон да кенири болуп чыгууда. Маселе, ал качан ушунча кендикте таралган, кимдер жайылткан? Аны алып жүргөн уруулар кимдер болушкан? Алардын чачырап, ушунча кендикке тарап кетишине эмне себеп болгон? Бул маселелер тарыхчы окумуштуулар тарабынан такталууга тийиш. Азырынча ал фактылар бизге белгисиз? Ал келечекте дагы терендеп изилдениши керек. Тенир дүйнө таанымынын дуалисттик мүнөзү тууралу да али көп сөз кылына элек. Биз аны Алтай элдеринин ишенимдериндеги эки дух (Үлкен жана Эрлик) жана кыргыз тилиндеги “эр”, “үр” терминдери аркылуу ачууга аракет кылдык.

Полный текст

    Асылташов Б.С., Джанузаков К.Ч., Арстанбеков С.А.,
КЫРГЫЗ КҮРӨШҮНҮН ТҮРЛӨРҮ ЖАНА ӨНҮГҮҮ ЭТАПТАРЫ
Страницы:96-102      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-96-102

Макалада улуттук кыргыз күрөшүнүн түрлөрү, жана өнүгүү этаптары ыкмаларынын айырмаланышы каралды. “Кыргыз күрөшү”, “Лейлек күрөшү”, (“Ферген күрөшү”), “Алыш күрөшү”, Кулатуу күрөштөрүнүн колдонуу жана өнүгүү этаптары изилденди. Изилдөөдө пайдаланылган методдор документалдык материалдарды, илимий методикалык адабияттарды талдоо, аңгемелешүү, сурамжылоо, интервью алуу. Алсак мындан тышкары мелдеш учурунда Улуттук күрөшүн түрлөрү менен жалпы элдин кызыгуусу жана өнүгүү жолуна түшүп келе жаткандыгын байкай алсак болот. Кыргыз элинин “Кыргыз күрөш” байыркылык менен эле терең байланышкан каада-салттар, үрп адаттар, калк арасында, той, аш, белгилүү күндөрдө дайыма өткөзүп келишкен. Кыргыз эли уруу-урууга, уруулук уюмдардан түзүлгөн. Дене тарбия катары “Кыргыз күрөшкө” чоң маани берилген. Кыргыз күрөшү, алыш күрөшү, Лейлек күрөшү, Кулатуу күрөштөрүнүн түрлөрү жана ыкмаларынын айырмаланышы, түптөлүшү келип чыккан десек жаңылышпайбыз.

Полный текст

    Салморбекова Р.Б., Алымбаев А.М., Нусубалиева Г...,
СОЦИАЛДЫК ФИЛОСОФИЯДАГЫ ДИН ТЕОРИЯЛАРЫНЫН КАЛЫПТАНЫШЫ
Страницы:102-112      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-102-112

Макалада социалдык философиядагы дин теорияларынын калыптанышы жөнүндө баяндалат. Мында, коомдо дин түшүнүктөрү боюнча мурунку жана акыркы учурдагы социологдордун динге болгон илимий көз карашы мисал келтирилет. Социалдык философиядагы көз караштын негизинде психологиялык, гнесологиялык өзгөчөлүктөрдүн келип чыгышы, тарыхый өсүп-өнүгүүдө диний түзүлүшү жана анын элементтеринин өзгөрүүгө дуушар болушу, азыркы учурда дүйнөлүк диндин түзүлүшү жана бир канча компоненттери жөнүндө баяндалат.

Полный текст

    Тогусаков О.А., Акматалиев А.Т., Муратбаева Г.Н., Темиралиева Г.Т., Г.Т.,
МОРАЛЬНЫЕ НОРМЫ КАК ЧАСТЬ НРАВСТВЕННЫХ ЦЕННОСТЕЙ
Страницы:113-120      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-113-120

Предметом исследования являются моральные нормы. Целью исследования является изучение моральных норм как часть нравственных ценностей. Методы исследования: в процессе исследования использовались систематические, исторические и другие методы. Полученные результаты: как показывает автор статьи в ходе исследования, ценностная основа моральных норм состоит в том, что в них содержится информация о правильном и неправильном, о добре и зле. Научная ценность полученных результатов заключается в определении моральных норм как часть нравственных ценностей. Практическая значимость полученных результатов заключается в выявлении моральных норм как часть нравственных ценностей. Рекомендации о перспективах исследований по данной теме: в следующих научных исследованиях более глубже исследовать моральные нормы в тесной взаимосвязи с нравственными ценностями.

Полный текст

    Тогусаков О.А., Акматалиев А.Т., Муратбаева Г.Н., Темиралиева Г.Т., Г.Т.,
АЗЫРКЫ ДYЙНƟДƟГY ИЛИМ ЖАНА АДЕП-АХЛАКТУУЛУК
Страницы:120-127      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-120-127

Изилдөөнүн предмети – илим менен адеп-ахлактуулук саналат. Изилдөөнүн максаты – азыркы дүйнѳдѳгү илим менен адеп-ахлактуулук маселесин изилдөө. Изилдөөнүн ыкмалары: изилдөө процессинде системалуу, тарыхый жана башка методдор колдонулган. Алынган жыйынтыктар: макаланын автору изилдөөнүн жүрүшүндө көрсөткөндөй, илим менен адеп-ахлактуулуктун эволюциясынын тарыхый аспектисин калтырып, биз дароо эле XIX-XX кылымга, илим менен адеп-ахлактуулуктун синтезинин маселелери илимий негизде иштелип чыга баштаган мезгилге алып барабыз. Алынган натыйжалардын илимий баалуулугу илим менен адеп-ахлактуулуктун ѳз ара тыгыз байланышында жатат. Алынган натыйжалардын практикалык мааниси азыркы илим менен техниканын ѳнүгүп жаткан мезгилинде аталган маселелер бири-бирин толуктап турушунда турат. Аталган тема боюнча изилдөөнүн келечеги туурасындагы сунуштамалар: кийинки илимий изилдөөлөрдө илим менен адеп-ахлактуулуктун байланышы туурасындагы маселелерди кыйла тереңирээк изилдѳѳ.

Полный текст

    Токонова М.А.,
ДИНИЙ РАДИКАЛИЗМ, ЭКСТРЕМИЗМ, ТЕРРОРИЗМ ТҮШҮНҮГҮ
Страницы:127-132      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-127-132

Макалабызда диний радикализм, экстремизм, терроризм жөнүндө сөз кылабыз. Бул терминдер канчалык деңгээлде башкача аталыштарда болгону менен жалпылап караганда бири бири менен тыгыз байланышта экендигин байкай алабыз. Ошондой элебул байланыштарды мисал берип кыскача көрсөтүп берүүгө аракет жасайбыз.

Полный текст

    Урманбетова Ж.К., Суйунова М.Д.,
ЗАМАНБАП ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫН ДООРУНДАГЫ «МЕН» МАСЕЛЕСИ
Страницы:133-138      Язык:  lorem    DOI:10.33514/BK-1694-7711-2023-1(1)-133-138

Заманбап технологиялар өнүккөн сайын адамдын “мен” маселеси да курч суроого айланууда. Заманбап технологиялардын дооруна чейин адамдар реалдуулукту өздөрү таанып, өздөрү баалап келгендиктен, адамдын бул дүйнөдөгү ээлеген орду жана адам-дүйнө мамилеси да адамдын таанымына жараша аныкталып келген. Бардык философиялык ой жүгүртүүлөр, адамдын чыгармачылыгы, адептүүлүк мыйзамдары адамдын гана баа берүүсү менен өнүгүп келген. Ал эми заманбап технологиялардын өнүгүүсү менен бирге, дүйнөнү таанунун адамдыкынан башка жолдору бар экендиги ачыкка чыгууда. Заманбап технологиялардын жардамы менен дүйнө таануу, реалдуулукту изилдөө жана аны кабыл алуу мүмкүнчүлүгү адамдын дүйнө таанымынан, изилдөө ыкмасынан, кабыл алуусунан кыйла кеңири, кыйла терең экендиги аныкталууда. Демек, технологиялардын өнүгүү траекториясы менен адамдын “мен” маселеси терең байланышта каралуусу зарыл болууда. Бул болсо жеке адам, жалпы коом, философия жана келечек үчүн негиздүү маселелердин бирине айланууда. Азыркы технологиялардын таасири алдында адамдын “мен” маселеси жаңы өңүттөн каралып, өзүнчө изилдөөлөрдү талап кылууда. Мындан улам, бул макалада учурдагы тенденциялардын негизинде адамдын “мен” маселесине философиялык жана социалдык өңүттөн кароо аракети жасалды.

Полный текст


СОДЕРЖАНИЕ